انتشار مقاله در مجلهای علمی که مبتنی بر ارزیابی تخصصی باشد بخش مهمی از زندگی حرفهای هر شخص دانشگاهی است. مزیت این کار برای نویسنده (و همچنین مؤسسه متبوع یا تآمینکننده مالی او) در این است که مقاله منتشرشده برخوردار از معیارهای خاصی است؛ از جمله هر مقاله باید حاوی اطلاعات دقیق و درستی باشد تا دیگران بتوانند به آن تکیه و از آن استفاده کنند.
در زیر مهمترین موضوعات اخلاقی را که هر نویسندهای باید از آن آگاهی داشته باشد میآوریم.
مورد 1: معیارهای نویسندگی
هر شخصی که به عنوان نویسنده مقاله از آن نام برده شده است باید نقش معناداری در آن نوشته داشته باشد. این نقش ممکن است در پیداکردن ایده و موضوع مقاله، جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، تحلیل و تفسیر اطلاعات، یا نگارش مقاله باشد. مسئولیت محتوای مقاله برعهده نویسندگان آن است.
از این دو مورد اجتناب کنید:
نویسنده طفیلی: که در آن شخصی بدون هیچگونه نقشی در نوشتن مقاله به اسامی نویسندگان اضافه میشود؛
نویسنده نامرئی: که در آن نام شخصی که در نوشتن مقاله نقش داشته است جزو اسامی نویسندگان ذکر نمیشود.
مورد 2: دستبرد فکری
منظور «ارائه آثار (اطلاعات، گفتهها، و نظرات) دیگران به نام خود بدون اجازه یا ذکر مشخصات دقیق اصل اثر» است.
توصیه کمیته بینالملی اخلاق نشردر این باره
در ارجاع به آثار قبلی دیگران (یا خودتان) توجه داشته باشید که:
منظور از دستبرد فکری به خود، استفاده زائد از آثار قبلی خود شخص است که معمولا بدون ذکر ارجاع مناسب انجام میگیرد. چنین عملی باعث ایجاد تکرار در نوشتگان علمی میشود و چنانچه اثری چندینبار تحت عنوان اثر «جدید» منتشر شود باعث انحراف تحلیل فرادادههای علمی میشود. بنابراین، اگر از آثار قبلی خودتان صحبت میکنید حتما به آنها ارجاع دقیق بدهید.
سردبیر هرگونه ادعای دستبرد فکری (به خود) درباره مقالات مجله را بررسی خواهد کرد. اگر این ادعا وارد باشد با تمامی نویسندگان مقاله تماس میگیریم و از آنها توضیح میخواهیم. ممکن است برای بررسی و ارزیابی بیشتر ادعای مطرحشده از هیئت تحریریه کمک گرفته شود. اگر توضیحات نویسندگان متقاعدکننده نباشد با هماهنگی هیئت تحریریه مقاله رد خواهد شد. حتی ممکن است در آینده هیچ مقالهای از نویسندگان مذکور برای ارزیابی پذیرفته نشود.
مورد 3: جعل یا دستکاری اطلاعات
لازم است تمام اطلاعات و دادههای مقاله دقیق و حاصل کار نویسنده باشد. به اشتراک گذاشتن داده و اطلاعات روزبهروز رایجتر میشود و باعث شفافیت در دادههای خام میگردد.
جعل و یا دستکاری داده و اطلاعات را سردبیر بررسی خواهد کرد. در هرجا لازم باشد از نویسنده تقاضا میشود که داده و اطلاعات خام لازم را در اختیار مجله بگذارد. اگر ادعای جعل مطرح شود برای بررسی و ارزیابی بیشتر با صلاحدید هیئت تحریریه از نویسنده توضیحات خواسته میشود. اگر توضیحات نویسندگان متقاعدکننده نباشد با هماهنگی هیئت تحریریه مقاله رد خواهد شد. حتی ممکن است در آینده هیچ مقالهای از نویسندگان مذکور برای ارزیابی پذیرفته نشود.
مورد 4: تعارض منافع
اظهار صادقانه هرگونه تعارض منافع موضوع بسیار مهمی است؛ خواه این تعارض در مورد منابع تآمین مالی پروژه باشد یا حمایتهای مالی مستقیم و غیرمستقیم، عرضه تجهیزات، و یا هر نوع دیگری از حمایتها. چنانچه نویسنده تعارض منافع را در حین ارسال یا فرایند ارزیابی مقاله اظهار نکند و این امر بر تفسیر اطلاعات و دادههای مقاله و فرایند ارزیابی تآثیر آشکار و نهان داشته باشد باعث رد یا سلب اعتبار مقاله خواهد شد.